به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا به نقل از عصر هامون، تالاب بین المللی هامون با وسعت 560 هزار هکتار و ظرفیت آبی 10 میلیارد متر مکعب هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و بزرگ ترین دریاچه آب شیرین کشور است که به زودی باید گفت، بود!
دریاچه هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از 3 دریاچه کوچک تشکیل شده که در زمان وفور آب به هم متصل و دریاچه هامون را به عنوان بزرگترین پهنه آب های شیرین سیستان تشکیل می‌دهند.
وجود این دریاچه نقش اساسی در زندگی مردم منطقه سیستان و بلوچستان داشته به گونه ای که این منطقه در گذشته به انبار غله ایران معروف بوده و تا کمتر از دو دهه قبل هر ساله پذیرای بیش از یک میلیون پرنده مهاجر بوده است ولی حالا باید به انتظار خشک شدن این دریاچه بنشینیم.

نفس های دریاچه هامون بار دیگر به شماره افتاد

با توجه به خشکسالی های 15 ساله و بسته شدن آب ورودی از سمت کشور افغانستان و پرداخت نکردن حقابه دریاچه از طرف این کشور، 15 هزار صیاد بیکار شده و زنانی که با بهره گیری از نی‌های دریاچه به تولید صنایع دستی اشتغال داشتند منبع درامد خود را از دست دادند. دامداران سیستانی با 120 هزار رأس گاوی که تا دیروز در 70 هزار هکتار از اراضی دریاچه چرا می‌کردند، مهاجرت کردند و 800 روستا تحت تاثیر هجوم شنهای روان دریاچه قرار گرفت و دریاچه ای که سالانه 12 هزار تن ماهی از آن صید می‌شد خشک شد.

با شروع پدیده خشکسالی سالهای اخیر در منطقه سیستان که سرمنشا آن افغانستان بود نه تنها مشکلات اقتصادی دامنگیر این منطقه شد بلکه معضلات بهداشتی و زیست محیطی را نیز برای بسیاری از ساکنان این استان بوجود آورد و با خشکیدگی تالاب هامون طی سال های اخیر حجم زیادی از رسوبات و شن‌های خشک شده کف دریاچه هامون و رودخانه هیرمند تا حدود 300 کیلومتر به همراه باد به حرکت درآمده و موجب افزایش گرد و غبار و آلودگی هوا در منطقه شد که در بسیاری از موارد این آلودگی از 5 برابر حد بحران نیز فرا رفته و لذا موجب تهدید حیات انسانی و جانوری و عارضه‌های پوستی، چشمی و ریوی شد.

سونامی خاموش خشکسالی در راه قلب سیستان

دکتر عباسعلی نورا نماینده سابق مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با عصر هامون با اشاره به حذف ردیف های بودجه سیستان در سال های اخیر گفت: در پیگیری هایی که چندین سال پیش بنده انجام دادم دو ردیف بودجه مستقل جهت احیا و ساماندهی رودخانه هیرمند و برنامه ریزی برای توسعه عمرانی سیستان که هر کدام مبلغ بیست میلیارد تومان بود، در بودجه پیش بینی شد تا در صورتی که هر کدام از این ردیف ها به مشکلی بر خورد کرد، استاندار وقت از ردیف این بودجه ها مشکل را حل نماید ولی متاسفانه در سال های اخیر منطقه سیستان از نظر بودجه ای بی توجه ترین منطقه  بوده است.
عباسعلی نورا اظهار داشت: در حال حاضر بارندگی های اخیر و جاری شدن سیلاب ها در کشور افغانستان موجب شد تا بخش اندکی از حق ایران که در پشت موانع و سدهای بتنی انباشته شده بود به لطف خدا در مسیر هیرمند سرازیر شود.
 

هفتصد میلیون متر مکعب آب وارد شد و تالاب خشک ماند!

نورا ادامه داد: طی محاسباتی که انجام دادیم هفتصد میلیون متر مکعب آب از رودخانه هیرمند سرازیر شده که متاسفانه به دلیل عدم لایروبی رودخانه ها و عدم کشت در مکان های مناسب (کشت در مکان هایی که با کوچکترین آب از بین می رود انجام شده است) از ورود آب به دریاچه هامون جلوگیری شده و مسئولین با هدایت آب به جاهای نامناسب باعث هدر رفت آب شده اند.
نورا بیان کرد: متاسفانه یک فاجعه در سیستان در حال وقوع است و بهترین کاری که دولت یازدهم برای نجات بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور باید انجام دهد احیای دوباره دو ردیف بودجه بیست میلیارد تومانی است.
نماینده سابق مردم سیستان افزود: قطعا تا شش ماه دیگرخبرنگاران به فاجعه خشک شدن بزرگترین دریاچه آب شیرین خواهند پرداخت لذا قبل از انکه دیر شود بهتر است مسئولین از این فرصتی که خدا برای مردم سیستان به وجود آورده به بهترین شکل استفاده کنند و نگذارند این تالاب خشک شود.

سکوت؛ واکنش مسئولین در برابر لب های خشکیده هامون

نماینده سابق سیستان ادامه داد: متاسفانه به دلیل حذف بودجه لایروبی رودخانه های سیستان، رودخانه نیاتک زابل که الان باید آب می بود و آب را در قلب هامون پیاده می کرد به علت عدم لایروبی و عدم بودجه ای جهت لایروبی این رودخانه تنها 5 متر مکعب آب از دویست و پنجاه متر مکعب آب به دریاچه هامون می برد و کسی هم صدایش در نمی آید.

وی با اشاره به اینکه آب گیری کوه خواجه اثری برای ما ندارد چرا که به دلیل عمق کم سریع خشک می شود تصریح کرد: به جز مسئولین مهندسی عمران کشور و آب منطقه ای بقیه اطلاعاتی در خصوص آبگیری ندارند هر چند محلی ها بهتر می توانند اداره کنند لذا امیدوارم شخص استاندار و رییس جمهور دولت یازدهم به جای شعار دادن توجهشان را در این خصوص بیشتر نماید و با آبگیری دریاچه هامون از خشک شدن این دریاچه در ده سال آینده جلوگیری نماید.

نماینده سابق مردم سیستان ادامه داد: در حال حاضر برای جلوگیری از این فاجعه باید آب رودخانه هایی که در بخش حوزه شهرستان هیرمند است سریعا به دریاچه هامون منتقل و سد زهک بازگشایی و رودخانه های منتهی به دریاچه هامون برای ورود سریع آب لایروبی شوند .

وی با اشاره به عدم بازگشایی سد زهک به دلیل کشاورزی در منطقه گلخانی ادامه داد: به دلیل عدم بازگشایی سد و لایروبی رودخانه آب دارد به سمت افغانستان برگشت می شود و مسئولین دست روی دست گذاشته اند در حالی در صورت بازگشایی سد زهک ، تالاب هامون سریعا ابگیری می شود لذا مسئولین باید سد را باز نماید و جریمه کشاورزان را پرداخت نمایند ولی متاسفانه همه آب های ورودی از افغانستان تنها در جلکه کشاورزی یا درون چاله هایی که حتی به درد کشاورزی نمی خورد و تا چهار ماه دیگر خشک می شوند دارد هدر می رود و این یک فاجعه است.

عکاسان سیستانی هامون تشنه را به تصویر بکشند

نورا بیان کرد: هنوز تالاب هامون آب گیری نشده است و حاشیه های این دریاچه آبگیری شده است. عده ای عکس می گیرند و رسانه ایش می کنند. به جای عکس از حاشیه های تالاب عکاسان سیستانی هامون تشنه را به تصویر بکشند.
لذا قلب تپنده تالاب هامون به عنوان یکی از سرمایه های زیست محیطی و تنظیم شرایط اقلیمی و زیستی ارزشمند کشور بار دیگر به شماره افتاده و در حال ایستادن است و دست یاریگری را برای احیای شرایط اورژانسی خود طلب می کند.
 

آبگیری هامون باید در اولویت قرار گیرد

مدیر کل محیط زیست سیستان و بلوچستان نیز با ابراز خرسندی از روند جاری شدن آب در هیرمند اظهار داشت: هامون سال ها است که تشنه است و بهتر است که در حال حاضر برای رفع این عطش و سیراب سازی زمین های ترک خورده کشاورزان آبگیری هامون در اولویت نخست قرار گیرد و سپس به سمت چاه نیمه چهارم رها سازی شود.

خسرو افسری با بیان اینکه طبق براورد اولیه کمتر از 10 درصد پهنه 560 هزار هکتاری هامون آبگیری شده است افزود: هر چند که این میزان در مقایسه با وسعت 400 هزار هکتاری هامون در داخل خاک ایران بسیار اندک است اما روزنه ای از امید را در دل مردم این منطقه زنده کرده است.

سیلاب حق آبه دریاچه هامون نیست

افسری با بیان اینکه سیلاب نمی تواند حق آبه تالاب محسوب شود ادامه داد: در صورتی که کشور دوست و برادر افغانستان به معاهده خود در رابطه با میزان حق آبه تالاب هامون عمل کرده و به مفاد این قرار داد متعهد باشد و طبق جدول زمانبندی نسبت به رها سازی آب اقدام کند بسیاری از مشکلات منطقه رفع شده و حتی آثار و برکات آن برای افغانستان نیز مشهود خواهد بود.
وی بیان داشت: وجود کانون های گردو غبار نه تنها برای ایران بلکه برای مردم افغانستان نیز زیان بار و تهدید کننده است و لذا همکاری این کشور می تواند راه حلی برای کمک به همه مردمان و محیط زیست جهانی باشد.

رعایت حقوق هامون

به گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی دریاچه هامون به عنوان هفتمین تالاب بین المللی جهان و بزرگ ترین دریاچه آب شیرین کشور به خاطر خشکسالی های پیاپی، احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه اصلی در افغانستان به کانون بحرانی حرکت شن های روان تبدیل شده است .

علاوه بر این عدم حاکمیت و دولتی مقتدر در افغانستان، ساخت سد کجکی با ظرفیت ۱۸۰۰ میلیون مترمکعب بر روی هیرمند، نصب و به‌ کارگیری انواع پمپ در مسیر رودخانه هیرمند جهت کشت خشخاش توسط کشاورزان افغانی و پایبند نبودن کشور افغانستان به رعایت معاهده بین المللی سال 1351 مبنی بر آزادسازی 26 مترمکعب آب در هر ثانیه در رودخانه هیرمند از عوامل خشک شدن دریاچه هامون که هفتمین تالاب بین‌المللی جهان است می باشند.

تراژدی مرگ تالاب هامون و تهدیدات محیطی و انسانی که امروز قلب تپنده این زیست بوم را نشانه گرفته واقعیتی تلخ است که شریان حیات سالم را می خشکاند که امیدواریم همانطور که تا به امروز پافشاری و اصرار برای بازگرداندن حیات به دریاچه و منطقه وجود داشته، این روند ادامه پیدا کند و تا دیر نشده مسئولین تالاب هامون را به عنوان یک ضرورت در اولویت امور قرار دهند و با جدیت هر چه تمام‌تر جهت احیا هفتمین تالاب جهان پیگیری کنند.

منتشر شده در مورخ: 1393/3/8

مطالب مرتبط :

تخصیص 700 میلیارد ریال برای احیای تالاب‌ها و مقابله با ریزگرد ها

هامون زنده شد

غلظت گرد و غبار در منطقه سیستان به 24 برابر حد بحران رسید